Bursa, Türkiye’nin önde gelen sanayi şehirlerinden biridir. Tekstil, otomotiv ve makine sanayi gibi sektörlerin yoğunluğu, kentte hava kirliliği sorununu artıran başlıca etkenler arasında yer alır. Özellikle kış aylarında ısınma için kullanılan kömür ve fosil yakıtlar, hava kalitesinin düşmesine neden olmaktadır. Ayrıca kent içi yoğun araç trafiği de bu durumu daha da kötüleştirmektedir.
Hava kirliliği, başta solunum ve kalp-damar hastalıkları olmak üzere birçok sağlık sorununa yol açabilir. Bu nedenle şehirdeki hava kalitesi durumu, çevresel ve kamusal sağlık açısından büyük önem taşımaktadır.
Güncel Hava Kalitesi Durumu
Aşağıdaki tabloda Bursa’daki güncel hava kalitesi göstergeleri yer almaktadır:
| Hava Kalitesi Göstergesi | Değer | Yorum |
|---|---|---|
| AQI (Hava Kalitesi İndeksi) | 38 – 46 | İyi – Orta |
| PM₂.₅ (İnce Partikül) | 7 – 23 µg/m³ | Dünya Sağlık Örgütü sınırına yakın ya da üzerinde |
| PM₁₀ (Kaba Partikül) | 13 – 18 µg/m³ | Kabul edilebilir düzeyde |
Verilere göre Bursa’nın hava kalitesi genellikle “İyi” ile “Orta” seviyeleri arasında seyretmektedir. Ancak PM₂.₅ partikül değerleri zaman zaman Dünya Sağlık Örgütü’nün önerdiği sınırların üzerine çıkabilmektedir.
Hava Kirliliğinin Sağlık Üzerindeki Etkileri
Hava kirliliği, özellikle yaşlılar, çocuklar ve kronik hastalığı olan bireyler için ciddi bir tehdit oluşturmaktadır. En yaygın etkiler şu şekildedir:
- Astım ve bronşit gibi solunum yolu hastalıklarının artması
- Kalp ve damar hastalıkları riskinin yükselmesi
- Bağışıklık sisteminin zayıflaması
- Göz, boğaz ve burun tahrişi
Uzun süreli maruziyet, yaşam süresinde kısalma ve yaşam kalitesinde düşüşe neden olabilir.
Zaman İçinde Hava Kalitesi Eğilimleri
Bursa’da 2020-2025 yılları arasında hava kalitesi verileri, yıl genelinde kademeli bir iyileşme olduğunu göstermektedir. Ancak kış aylarında özellikle soba ve kalorifer kullanımının arttığı dönemlerde AQI değerleri yüksek seviyelere çıkmaktadır.
| Yıl | Ortalama AQI | En Kötü Dönem |
|---|---|---|
| 2020 | 74 | Ocak – Şubat |
| 2021 | 72 | Aralık |
| 2022 | 69 | Ocak |
| 2023 | 68 | Şubat |
| 2024 | 67 | Ocak – Mart |
| 2025 (Haziran) | 42 (geçici ort.) | Henüz gözlemlenmedi |
Bu verilere göre hava kalitesinde küçük ama istikrarlı bir iyileşme olduğu söylenebilir.
Hava Kirliliğini Azaltmak İçin Alınabilecek Önlemler
Bireysel ve toplumsal düzeyde alınacak önlemlerle hava kirliliğini azaltmak mümkündür:
Bireysel Önlemler:
- Gereksiz araç kullanmaktan kaçınmak
- Toplu taşıma, bisiklet ve yaya ulaşımını tercih etmek
- Doğalgaz veya elektrikli ısınma sistemleri kullanmak
- Enerji verimliliği yüksek cihazları tercih etmek
- Hava kalitesi düşükken açık havada kalma süresini azaltmak
Toplumsal Önlemler:
- Sanayi tesislerinin emisyon kontrol sistemlerine uyması
- Yeşil alanların artırılması ve korunması
- Alternatif enerji kaynaklarına yönelim
- Belediye düzeyinde hava kalitesi ölçüm sistemlerinin yaygınlaştırılması
- Kamuya yönelik bilgilendirme kampanyalarının düzenlenmesi
Bursa’nın hava kalitesi son yıllarda kısmen iyileşmiş olsa da, özellikle kış aylarında hava kirliliği ciddi bir sorun olmaya devam etmektedir. PM₂.₅ gibi zararlı partikül maddelerin insan sağlığı üzerindeki etkileri göz önünde bulundurulduğunda, hem bireysel hem de kurumsal düzeyde önlemler alınması büyük önem taşımaktadır. Temiz hava, sağlıklı bir yaşamın temelidir ve bu konuda farkındalık yaratmak, kent yaşam kalitesini yükseltecek en önemli adımlardan biridir.
